آسم در سالمندان : دستگاه تنفسی هر انسانی از تعداد زیادی مجاری هوایی تشکیل شده است . آسم نوعی بیماری است که در آن مجاری هوایی متورم و باریک می‌شوند و مخاط بیش از حد معمول تولید میشود . تنگ شدن این مجاری هوایی و همچنین تولید مخاط اضافه باعث به وجود آمدن خس سینه و تنگی نفس و سرفه میشود .
آسم از جمله بیماری‌های شایع در دوران سالمندی است زیرا محققان بر این باورند که با افزایش سن توان دفاعی بدن کم شده و در نتیجه واکنش‌های ایمنی فرد کاهش پیدا می کند . مشکلاتی که آسم می تواند برای فرد به وجود بیاورد متغیر است و درجات مختلفی دارد .
اما در سنین سالمندی به دلیل کاهش ظرفیت تنفسی و همچنین کاهش قدرت عضلات قفسه سینه ، سالمند را برای ابتلا به بیماری آسم و سایر بیماریهایی که باعث سرفه و تنگی نفس می شود مستعد می سازد . موسسه آتیه پرستاران سلامت شما را دعوت به ادامه ی مبحث آسم در سالمندان دعوت می نماید . با ما همراه باشید .
علل بیماری آسم در سالمندان :
در حال حاضر برای بیماری آسم در سالمندان (Asthma in the elderly) عامل کاملاً واضحی در نظر گرفته نشده است . به این دلیل ممکن است عده‌ای به این بیماری مبتلا شوند و برخی مبتلا نشوند . بنابراین هر دو عامل ژنتیک و محیط را می‌توان در ابتلا به این بیماری دخیل دانست .
از جمله عوامل محیطی که باعث ابتلا به آسم میشود :
عوامل محیطی تاثیری زیادی در تشدید شدن آسم در سالمندان می شود. اگر به عنوان پرستار خدمات مراقبت از سالمند بیمار را انجام می دهید حتما سعی کنید سالمند را از این عوامل محیطی تا جایی که امکان دارد دور کنید. این عوامل شامل:
قرار گرفتن در معرض محرک هایی از قبیل گرد و خاک ، ذرات بسیار ریز ، ویروس ، مواد آلرژی زا ، آلودگی هوا ، عادت های رفتاری پرخطر مانند استعمال دخانیات ، حساسیت به داروهایی از قبیل آسپرین ، داشتن استرس و هیجانات زیاد ، عادت های ماهیانه بانوان ، آب و هوای سرد و بیماری هایی از قبیل رفلاکس معده .
علائم و نشانه های بیماری آسم در سالمندان :
نکته‌ای که در مورد بیماری آسم در سالمندان قابل توجه و جالب است این است که نشانه‌های این بیماری در افراد مختلف گوناگون است و از فردی به فرد دیگر تغییر می کند. مثلاً ممکن است حملات آسمی در بعضی خود را نشان ندهد و در بعضی زیاد اتفاق بیفتد . با این حال بیماری آسم یک سری علائم کلی دارد که در ادامه به آن می پردازیم.
- داشتن تنگی نفس
- داشتن درد در ناحیه قفسه سینه یا تنگی قفسه سینه
- نفس های صدادار
- سرفه های زیاد
- خس قفسه سینه
اگر فردی را مشاهده کردید که علائم ذکر شده را دارا بود ، نشانگر این است که فرد به احتمال زیاد به بیماری آسم مبتلاست . این علائم زمانی اهمیت زیادی پیدا می کند که فرد بیمار سالمند باشد ، زیرا برخی علائم آسم را دلیل بر افزایش و کهولت سن می دانند و این اشتباه در تشخیص باعث بروز مشکلات شدید تر بیماری آسم می شود.
ما با انجام دادن هر بار تنفس، هوا را از راه دهان و بینی وارد ریه ها می کنیم . هوایی که از راه بینی وارد شش‌ها میشود ، در بینی گرم و توسط موهای داخل بینی تا حدودی تسویه میشود . پس از آن وارد نای میشود . نای در انتهای خود به دوشاخه تبدیل می شود و هوا را به درون ریه ها منتقل می کند . درون هر ریه تعداد بیشماری کیسه هوایی وجود دارد .
این کیسه های هوایی اند که اکسیژن را به درون مویرگها وارد و کربن دی اکسید را از آن خارج می‌کنند . هر عاملی که باعث اختلال در این فرآیند شود منجر به ایجاد مشکلات تنفسی میشود که این مشکلات تنفسی اغلب علائم یکسانی دارند . مانند : سرفه و تنگی نفس . پس لازم است که ما بعد از مشاهده این گونه علائم به سرعت علت را جویا شده و در پی راه حل مناسبی باشیم.
همانطور که گفته شد برخی از نشانه‌های بیماری آسم در لحظات خاصی بروز پیدا می‌کند . مثلاً در بعضی از افراد آسم به هنگام ورزش کردن به خصوص زمانی که هوا سرد و خشک است خود را نشان می‌دهد در بعضی افراد شرایط محیط کار باعث بروز آسم میشود و در بعضی هم آلرژی عامل آسم است .
(( در ادامه پیشنهاد می شود مقاله آموزشی راه های درمان خانگی تنگ نفسی را حتما مطالعه نمایید ))
برای تشخیص آسم چه آزمایشاتی وجود دارد ؟
برای اینکه بتوانیم از وجود این بیماری اطمینان حاصل پیدا کنیم آزمایش‌های مختلفی وجود دارد . زیرا تشخیص و کنترل و درمان این بیماری در مراحل ابتدایی از اهمیت بالایی برخوردار است. در مراحل ابتدایی بیماری، میزان بافت‌های آسیب دیده کم می باشد و از این حیث روند درمان سریع تر و کم هزینه تر پیش می‌رود.
این قضیه برای سالمندان بیشتر حائز اهمیت می باشد ، زیرا در سالمندان قدرت ساخت و ساز بافت های بدن کاهش پیدا کرده ، پس هرچه بافت های آسیب دیده کمتر باشد روند درمان موثر تر و سریع ترخواهد بود.
برای تشخیص آسم چه آزمایش هایی وجود دارد؟
از جمله آزمایش های مهمی که پزشک معالج برای تشخیص بیماری آسم تجویز می‌کند ، می‌توان آزمایش عملکرد ریوی ، تست آلرژی ، آزمایش گاز خون شریانی و عکسبرداری از قفسه سینه توسط اشعه ایکس را نام برد . البته انجام اسپیرومتری نیز یکی از روش‌های رایج برای تشخیص است .
در این روش میزان انسداد مجاری هوایی با بررسی میزان هوای خارج شده از دم و بازدم قابل تخمین است . پیک فلو هم یکی دیگر از این روش هاست که به وسیله آن میزان سختی شما هنگام نفس کشیدن معین میشود . مثلا اگر عددی که پیک فلو به شما نشان می‌دهد ، از میزان نرمال کمتر باشد این به معنی آن است که در عملکرد ریه شما اختلال به وجود آمده است .
طبقه بندی آسم در سالمندان :
بیماری آسم در سالمندان بر اساس علائم و نشانه هایی که دارد به اشکال مختلفی طبقه‌بندی میشود اما رایج ترین روشی که برای طبقه‌بندی آسم در نظر گرفته شده بر اساس تعداد دفعات حملات آسمی می باشد که مطابق آن برای آسم ۴ دسته وجود دارد :
- نوع خفیف : که در آن علائم آسمی به صورت معمول ۲ بار در طول ماه نمایان می شود
- نوع خفیف همیشگی : که در آن علائم آسمی ۲ بار در طول هفته نمایان میشود .
- نوع متوسط : که علائم آن به صورت یک بار در روز بروز می‌کند.
- نوع وخیم : که علائم آن در تمام طول روز ممکن است نمایان شود .
(( در ادامه پیشنهاد می شود مقاله آموزشی مشکلات شایع دوران سالمندی را حتما مطالعه نمایید ))
درمان آسم در سالمندان :
بعد از شناخت و تشخیص، نوبت به درمان می رسد . آسم از آن دسته بیماریهایی است که درمانش شامل انجام فرآیند هایی جهت کنترل بیماری است و راه حل و درمان کامل ندارد . برای کنترل و درمان هر بیماری باید ابتدا عامل و محرک را شناسایی کرد و بر اساس آن دارو تجویز نمود .
نوع داروی تجویز شده هم بسته به عواملی همچون سن و نوع متحرک و آلرژی متفاوت است و اشکال گوناگونی دارد ، مانند داروهای استنشاقی و تزریقی و خوراکی . برخی از این داروها سریع الاثر اند و برخی دیگر در طولانی مدت اثر خود را نشان می دهد .
داروهایی که برای معالجه آسم در سالمندان به کار می روند :
- دسته اول داروهایی که برای پیشگیری استفاده می‌شوند . این داروها با تأثیر بر روی مجاری تنفسی باعث کاهش التهاب آنها شده و معمولاً به صورت منظم روزی دوبار استفاده می‌شوند
- داروهای دسته دوم : این داروها باعث شل شدن عضلات دیواره مجاری تنفسی شده و در نتیجه باعث باز شدن ریه و دم و بازدم راحت‌تر میشود .
- داروهای دسته سوم که به داروهای فوری و اورژانسی معروفند ، داروهای سریع العملی اند که هنگام حملات آسمی استفاده می‌شوند .
تحقیقاتی که اخیراً توسط دانشمندان انجام شده ، حاکی از این است که داروهای تجویز شده برای درمان ، توسط سالمندان می‌تواند عوارضی هم داشته باشد . پس بهترین راه حل را می‌توان در پیشگیری کردن و داشتن به سبک زندگی سالم و دوری از محرک ها خلاصه کرد .
درمان های خانگی برای کمک به سالمندان مبتلا به آسم
- استفاده کردن از هواکش : این کار با حذف گرده های ریز موجود در هوا باعث کاهش محرکها میشود .
- بخور دادن : این کار به افزایش رطوبت ریه ها و تصفیه آنها کمک می‌کند.
- حذف غذاهایی که باعث ایجاد آلرژی در فرد می‌شوند.
- مصرف بیشتر مواد غذایی غنی از ویتامین و آنتی اکسیدان
- استفاده بیشتر از آب و مایعات
- استفاده از انواع خشکبار به دلیل غنی بودن از ویتامین E . ویتامین E از جمله ویتامین های موثر در ایمنی بدن فرد است.
- استفاده روزانه ۲ الی ۳ لیوان چای در طول روز . کافئین موجود در چای باعث گشاد شدن ماهیچه های دیواره قفسه سینه شده و در نتیجه مجاری هوایی را باز می کند.
- استفاده از مواد غذایی چون ماهی و گردو . زیرا این مواد غذایی از امگا ۳ غنی اند.
- خودداری از خوردن غذاهای چرب و پر حجم
- تمیز کردن مدام منزل هم باعث کاهش ذرات گرد و غبار شده و باعث کاهش آلرژی می شود.
- پوشاندن دهان و بینی در هنگام سرد شدن هوا
سخن آخر در مورد آسم در سالمندان :
جدیدترین تحقیقات دانشمندان حاکی از آن است که می‌توان با استفاده از علائم تنفسی یک سالمند به سبک زندگی آن پی برد. سالمندانی که به صورت مدام دخانیات مصرف می‌کنند ، بیشتر از سایر سالمندان در معرض خطر بیماری انسداد ریوی هستند و احتمال مرگ زودرس در آنها بیشتر است .
افراد در دوران سالمندی می‌بایست سبک زندگی سالمی را در پیش بگیرند و ورزش کردن را هم فراموش نکنند . ورزشی که سالمندان انجام می‌دهند باید کنترل شده و تحت نظر و در حد توانشان باشد . استفاده از مواد مغذی و غنی از ویتامین هم به سلامت آنها کمک می کند . آسم در سالمندان را رعایت این موارد می تواند تا حدود زیادی کنترل شود.
