خشکی دهان در سالمندان یکی از مشکلاتی می باشد که بیشتر پرستاران سالمند با این مورد مواجه شده اند و به دنبال رفع این مشکل می باشند. اما واقعا چگونه می توان خشکی دهان در سالمندان را از بین برد آیا این مشکل قابل حل است یا نه تا پایان عمر با سالمندان همراه می باشد.
خشکی دهان در سالمندان حالتی است که در آن به کم شدن بزاق دهان میتوان اشاره کرد سالمندانی که مشکل خشکی دهان دارند آب بزاق و دهان آنها برای رطوبت دهانشان کافی نیست. هدف کارشناسان مرکز مراقبت پرستاری ” آتیه پرستاران سلامت ” از تهیه این مقاله ایجاد راه کارهای مراقبت و پرستاری در منزل از خود برای رفع خشکی دهان می باشد که پیشنهاد می شود تا پایان این مبحث ما را همراهی نمایید.
نشانه های خشکی در دهان در سالمندان چیست؟
قبل از اینکه بخواهیم به راه کارهای پرستاری و مراقبت سالمندان برای رفع خشکی دهان بپردازیم باید بدانیم که این خشکی چه نشانه ها و علائمی دارد که در زیر به آنها اشاره کرده ایم.
- داشتن بزاق و آب دهان با غلظت زیاد
- احساس درد داشتن در گلو
- مشکلاتی که مربوط به مراقبت از دندان مصنوعی میشود
- گرفتگی صدا
- تشنگی مفرط در شب
- ملتهب شدن زبان
- خشک شدن دهان
- ایجاد برفک درون دهان
- ترک برداشتن لب و زبان
- ایجاد بروز مشکل در خوردن
خشکی در دهان چه علت هایی دارد؟
- استفاده از داروها: خوردن یک سری از داروها باعث میشود که سالمندان در دهان احساس خشکی داشته باشیم این داروها میتوانند داروهای آنتی هیستامین، داروهایی که انقباض عضلانی را باز میکنند و داروهای برطرف کننده فشارخون باشند. از دیگر علت های بروز خشکی در دهان سالمندان مسئله سن میباشد افراد سالمند به دلیل اینکه بیشتر از افراد دیگر دارو استفاده میکنند بیشتر در دهان خود احساس خشکی دارند.
- وجود بیماری سرطان در بدن به دلیل استفاده از شیمی درمانی که برای درمان آن بکار میبرند میتواند به غده های بزاقی در دهان خدشه وارد کنند و باعث شوند این غده ها نتواند بزاق کافی ترشح کنند.
- انجام جراحی در بدن شخص سالمند به دلیل مشکلی که به عصب سر و گردن وارد میشود خشکی در دهان را حس میکنند.
- اگر بدن سالمند دچار کم آبی باشد احساس خشکی در دهان هم حس میشود.
- هنگام فعالیت زیاد ممکن است غده های بزاقی خشک شوند زیرا آب بدن در جای دیگری از بدن جمع میشود.
- اگر سالمند با دهان باز خوابش ببرد خشکی در دهان او بیشتر میشود
- داشتن پولیپ و انحراف بینی در سالمند باعث میشود فرد از دهان نفس بکشد و این عامل باعث خشکی در دهان میشود. خروپوف کردن هم باعث میشود فرد از طریق دهان نفس بکشد و این عامل هم باعث میشود سالمند هنگامی که از خواب بلند میشود در دهان احساس خشکی کند.
- شرایط آب وهوایی: اگر سالمند در جایی که زندگی میکند میزان سطح رطوبت در هوای آنجا کم باشد و در موقعیت هوایی خشک قرار گرفته باشد این عامل میتواند باعث خشکی در دهان او شود. بنابراین باید در این شرایط دهان و بینی خود را مرطوب نگه داریم همچنین میتوانیم دستگاهی که هوا را مرطوب میکند تهیه نماییم.
- ایجاد پوسیدگی در دندان ها: رژیم غذایی که فرد سالمند استفاده میکند به دلیل غنی بودن از مواد قندی باعث پوسیدگی در دندان میشود و این عامل باعث میشود ترشحات غده های براقی کم کم کاهش پیدا کند و دهان را خشک کند.
(( در ادامه پیشنهاد می شود مقاله آموزشی درمان خانگی طعم بد دهان را حتما مطالعه نمایید ))
خشگی در دهان چگونه تشخیص داده میشد :
پزشک دهان بیمار را بررسی میکند و از طریق آزمایش خون و تصویر برداری از غده های بزاقی به روش های زیر میتواند به تشخیص آن پی ببرد:
- سیالومتری: این روش تندی جریان بزاق را شناسایی میکند.
- بیوپسی: نمونه گیری از بافت غده های بزاقی است.
- سالیو گرافی: این روش یک رادیو گرافی ساده از غده های بزاقی است.
چه درمان هایی برای خشکی دهان وجود دارد؟
اگر تشخیص دکتر بر این باشد که خشکی دهان بر اثر مصرف دارو باشد پزشک با کم کردن دوز دارو یا تغییر دارو این مشکل را رفع میکند.
پزشک داروهایی را برای افزایش تولید بزاق تجویز میکند برای افزایش بزاق دهان چند راه وجود دارد:
اضاف کردن جریانات بزاق دهان، پیشگیری از پوسیدگی دندان، درمان کردن عفونت ها
چه توصیه هایی برای درمان خانگی خشکی در دهان وجود دارد؟
در پاراگرافهای بالا به اطلاعات کافی در مورد خشکی دهان دست پیدا کردیم. حال طبق توصیه کارشناسان مرکز پرستاری سالمند آتیه پرستاران سلامت می خواهیم به تعدادی از روشهای مراقبت و پرستاری از سالمندان در برابر خشکی دهان بپردازیم .سالمندان با انجام این روشهای مراقبتی در منزل می توانند خشکی دهان را برطرف نمایند.
- کم کم نوشیدن مایعات
- خوردن آدامس هایی که حاوی زایلیتول هستند
- مصرف دهان شویه بدون الکل
- نفس کشیدن با بینی
- خوردن غذا های آب دار مانند هویج و کرفس
اجتناب کردن از موارد زیر میتواند باعث کاهش خشکی در دهان در سالمندان شود
اگر وظیفه مراقبت و پرستاری از سالمندان را برعهده دارید و سالمند شما با مشکل خشکی دهان مواجه شده است سعی کنید موارد زیر را برای سالمند خود در نظر بگیرید تا کم کم مشکل خشکی دهان آنها بر طرف شود. این موارد شامل
- دور کردن سالمند خود از استعمال دخانیات
- اجتناب کردن سالمند از خوردن شیرینی جات
- اجتناب کردن سالمند از مواد غذایی ادویه دار
- اجتناب کردن سالمند از نوشیدنی های خیلی سرد
نکته: خشکی در دهان بیماری به حساب نمی آید فقط یک نشانه از بروز بیماری دیگر است
(( در ادامه پیشنهاد می شود مقاله آموزشی درمان خانگی شیرین شدن دهان را حتما مطالعه نمایید ))
راه کارهایی که پرستار سالمند در منزل می تواند خشکی دهان را برطرف کند
یکی از روشهای مراقبت و پرستاری در منزل توسط پرستار سالمند برای از بین بردن خشکی دهان سالمند، استفاده از راهکارهای طب سنتی می باشد که می توان با این روشها در منزل این خشکی را از بین برد. طب سنتی میگوید بدن انسان یک سیستم منسجم و به هم پیوسته است و تمامی اعضای آن به هم مرتبط هستند. اگر یک قسمت از بدن دارای خشکی باشد اعضای دیگر بدن آب را به سمت خود جذب میکنند و این اتفاق در مورد رطوبت بدن هم میتواند اتفاق بیفتد زمانی که در دهان احساس خشکی میکنیم این علامت میتواند بیانگر خشکی کل بدن باشد.
حال اگر بخواهیم خشکی در دهان سالمند را فقط درمان کنیم و رطوبت لازم را به دهان بگردانیم این روش میتواند موقتی موثر باشد. برای درمان قطعی خشکی باید کل بدن سالمند را از حالت خشکی بیرون بیاوریم. برای این کار مراقب و پرستار سالمند می تواند با انجام روشهای سنتی تا حدودی بدن سالمند را از بی آبی نجات دهد.
یکی از این روشها این است که تمام بدن سالمند را با روغن چرب کند. این کار میتواند رطوبت لازم را به بدن سالمند برگرداند. خشکی در همه طبعی از افراد وجود دارد و بنابر طبیعت داخلی بدن راهکار های متفاوتی برای درمان آنها وجود دارد.
به طور مثال: کسانی که دارای طبیعت خشک مزاج هستند تقریبا قسمت های مختلف اعضای بدن آنها مانند بینی، دهان و چشم های آنها دارای خشکی میباشد این افراد باید قبل از استحمام، بدن خود را با روغن بادام چرب کنند و یک ساعت بعد آن را بشویند و از صابون هرگز استفاده نکنند و جایگزین آن شامپو بدن باشد و بعد از حمام هم قسمت هایی از پوست را که خشکی زیادی دارد را به روغن بنفشه و روغن کنجد چرب نمایند.
هشدار ! خدمات ما پرستاری در منزل برای سالمندان ، کودکان و بیماران است و این مطلب صرفا جنبه آموزشی دارد و برای استفاده از آن لازم است از پزشک یا متخصص مربوطه مشورت بگیرید.
مرکز پرستاری آتیه پرستاران سلامت
