مسمومیت غذایی یا داروی یکی از مشکلاتی است که گاه ما انسان ها با آن روبهرو میشویم این مشکل میتواند بسیار آزاردهنده و خطرناک باشد و گاهی منجر به مرگ می شود. اولین و ضروری ترین اقدام جهت رفع این مشکل شست و شوی معده است . در این مقاله قصد داریم این روش درمانی را بررسی کنیم و ببینیم آیا عوارضی در پی دارد یا خیر و از مراقبت های بعد از شست و شوی معده آگاه شویم.
شست و شوی معده به چه منظور و چگونه صورت می گیرد
همانطور که در مقدمه نیز ذکر شد این روش درمانی در مواقع بروز مسمومیت شدید غذایی یا داروی انجام می شود که گاه به دلایلی از قبیل سالخوردگی یا وخامت حال شخص ممکن است پزشک برای ویزیت به منزل مراجعه کند و شست و شوی معده به صورت اورژانسی در منزل صورت بگیرد و از سوند معده استفاده شود .
- القاء استفراغ :در منزل می توان از شیوه القاء استفراغ برای شست و شوی معده استفاده کرد. در این حالت شربتی به نام ایپکا به فرد خورانده می شود تا باعث استفراغ شود و مواد سمی از بدن خارج گردد اما این کار بسیار به ندرت انجام میشود زیرا این شربت در مواردی که فرد سطح هوشیاری پایینی دارد میتواند عوارضی به همراه داشته باشد .
- شست و شوی معده توسط پزشک: این روش تا ۱۲ ساعت اول مسمومیت انجام می گیرد و در اکثر موارد پزشک از این روش برای رفع مسمومیت بهره میگیرد. مواردی که پزشکان از این روش استفاده میکنند عبارتند از :
- لاواژ معده : برای تخلیه معده از داروها و یا سموم مایع یا جامد با حجم زیاد از این روش استفاده میشود .
- تجویز زغال: تجویز زغال غالبا و آب دهی دستگاه گوارش برای بیمارانی که قادر به عمل بلع نیستند صورت می گیرد .
زغال پودری با قدرت جذب بالا است که می تواند اکثر مسمومیت ها را جذب خود کند اما نمک های یونی مانند :آهن ،لیتیم ،سیانیدها یا مولکول های قطبی کوچک مثل الکل ها خیلی کم جذب می شوند.
- رقیق کردن توسط نوشیدن آب: رقیق نمودن و خارج کردن مایعات از معده و آماده سازی فرد برای انجام آندوسکوپی صورت می گیرد. در این روش مایعات فراوان به بیما خورانده می شود.
موارد دیگر که شستشوی معده صورت می گیرد :
- جلوگیری از خونریزی معده یا روده
- خارج کردن سموم و ترشحات تحریک کننده برای جلوگیری از استفراغ و تهوع
- بررسی و پی بردن به محل خونریزی و یا سرعت خونریزی
- خارج ساختن لخته های خون موجود در معده
( در ادامه توصیه می شود مقاله مراقبت بعد از مسمومیت غذایی را مطالعه نمایید )
شست و شوی معده چه عوارضی دارد
اگر در هنگام شست و شوی معده بیدقتی صورت بگیرد ممکن است باعث پارگی مری شود که این عارضه متاسفانه کشنده است بنابراین باید تا جایی که ممکن است از انجام این کار خودداری شود مگر در موارد بسیار ضروری که باید از سوند هایی با انتهای گرد و قابل انعطاف استفاده شود تا هنگام عبور از مری به آن صدمهای وارد نگردد و لوله آن باید چرب باشد و بسیار آرام وارد مری فرد شده و از هرگونه فشار خودداری شود.
پارگی مری بیشتر در مواردی که شخص ناآرام است رخ می دهد و با علائمی مانند : عرق ریختن، بالا رفتن ضربان قلب، افت فشار خون، درد قفسه سینه و رنگ پریدگی نمایان می شود و نیاز به درمان فوری و رسیدگی و عکسبرداری دارد .
مراقبت های حین شست و شوی معده:
قبل از پرداختن به مراقبت های بعد از شست و شوی معده می خواهیم ابتدا مراقبت های حین شست شویی را برای شما شرح دهیم که شامل :
- توجه به لوله گذاری آرام و دقیق بدون فشار آوردن به آن برای جلوگیری از صدمه زدن به مری .
- نیمه نشسته نگاه داشتن بیمار و خم کردن سر او رو به جلو .
- ممانعت از به خواب رفتن بیمار .
- خودداری از خوراندن شربت اپیکا در هنگامی که فرد سطح هوشیاری پایینی دارد .
- آماده کردن دستگاه مکنده قبل از اقدام به شستشو .
- باز کردن راه هوایی توسط لوله تراشه در مواردی که شخص رفلکس سرفه ضعیف دارد .
- مسدود کردن لوله قبل از خارج کردن از معده .
- در ارتباط با مسمومیت استنشاقی باید به حجم مواد مورد استنشاق و PHآن و مقدار مواد غذایی موجود در معده توجه شود .
- اگرPH آن کمتر از ۵.۲ باشد احتمال خطر مرگ بالاست زیرا مایع اسیدی باعث صدمه زدن به ریه شده و باعث تورم و خونریزی آن می شود .
( در ادامه توصیه می شود مقاله درمان خانگی مسمومیت غذایی را حتما مطالعه نمایید )
مراقبت های بعد از شست و شوی معده
از آنجا که این روش برای رفع مسمومیت صورت می گیرد لذا باید مراقبت های بعد از شست و شوی معده را در راستای تغذیه ، بررسی کرد .
- مهمترین موردی که باید به آن توجه کرد بعد از انجام شستشو و رفع مسمومیت لازم است به میزان کافی آب به بدن رسانده شود مخصوصاً مواردی که مسمومیت غذایی بوده باشد و بهتر است این کار با نوشیدن جرعه های کم شروع شود .
- نوشیدنی های ورزشی حاوی الکترولیت نیز می توانند در رفع کم آبی بدن کمک قابل توجهی داشته باشند .
- همچنین نوشیدنی های بدون رنگ مانند اسپرایت یا سون آپ ،چای بدون کافئین یا آب مرغ و سبزیجات نیز می توان مصرف کرد.
- یکی دیگر از مراقبت های بعد از شست و شوی معده مصرف غذاهای ملایم می باشد. خوردن غذاهای ملایم نیز بعد از شست و شوی معده می تواند از بروز فشار به مری و معده جلوگیری کند و معده توانایی نگهداری این غذاها را خواهد داشت .
- خوراکی های زود هضم و کم چرب و کم فیبر استفاده کنید مانند: موز، غلات، سفیده تخم مرغ، عسل ،ژله،بلغور جو دوسر ،کره بادام زمینی، برنج ،نان تست و پوره سیب زمینی .
- می توانید از داروهایی که در طبیعت یافت می شود استفاده کنید مانند چای زنجبیل، سرکه سیب و کپسول های زغال چوب فعال .
- مسواک زدن بعد از برطرف شدن مسمومیت و استفراغ می تواند از آسیب رسیدن به دندان ها به دلیل اسیدی شدن آن ها جلوگیری کند .
- دوش گرفتن باعث برطرف شدن باکتری ها از بدن شده و کمک زیادی به بهبود خواهد کرد .
- استراحت و خواب کافی نیز می تواند بسیار مفید باشد .
- از خوردن غذاهای تند و یا کافئین دار و چرب باید خودداری شود .