دومین مایه حیات بخش شناخته شده بدن خون است. کم خونی در سالمندان باعث بروز ضعف و ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها می‌شود تا جایی که می تواند حتی منجر به مرگ شود.
هدف از ایجاد این مقاله که با کمک بهترین کارشناسان مرکز پرستاری در منزل آتیه پرستاران سلامت تهیه شده، آموزش های لازم پرستاری از سالمندانی می باشد که به کم خونی دچار شده اند. پس پیشنهاد می شود تا پایان این مبحث مارا همراهی نمایید.
خون و نقش آن در بدن چگونه است
خون بافتی پیوندی است که از سلول ها و ماده پلاسمایی تشکیل شده تا در رگ ها و قلب جریان داشته باشد و اکسیژن و مواد مغذی را به اندام ها برساند و مواد زائد و دی‌اکسید کربن را از بدن خارج نماید ؛ حدود ۸ درصد وزن بدن را خون تشکیل می دهد یعنی چیزی حدود ۶ لیتر از حجم بدن و سلول های موجود در آن هر یک دارای وظایف خاصی هستند .
وظایف و عملکرد خون در بدن:
- اکسیژن رسانی توسط سلولهای هموگلوبین خون به سایر اندام ها
- نقل و انتقال مواد مغذی مانند گلوکز ، اسیدهای چرب و آمینه اسید ها .
- گرفتن مواد زائد از اعضاء و اندام ها ،موادی مانند اوره اسید لاکتیک و دی‌اکسیدکربن
- تشخیص عوامل مزاحم و بیماری‌زا توسط گلبول های سفید و عکس العمل و ایمن سازی بدن
- کمک به بهبود زخم ها توسط انعقاد خون
- انتقال هورمون ها و کمک به پیام رسانی بین اندام ها ▪︎کنترل و تنظیم ph بدن
- کنترل و تنظیم دمای بدن
- انجام فعالیت های هیدرولیک
علائم کم خونی در سالمندان
از آنجا که یکی از وظایف اصلی خون ، اکسیژن رسانی به سایر اندام ها است و هموگلوبین ها در خون این وظیفه را به عهده دارند ؛ در نتیجه کمبود هموگلوبین ها باعث عدم اکسیژن رسانی صحیح می شود و با علائمی که در ذیل به آن اشاره می شود بروز می نماید .
- خستگی شدید
- احساس ضعف و بی حالی
- کم آوردن نفس یا تنگی نفس
- بالا بودن شدت تپش قلب
- سردرد های شدید و مداوم
- رنگ پریدگی
- افت فشار خون
- ابتلا به انواع عفونت ها
- عدم بلع صحیح و بروز مشکلات گوارشی
- داشتن ناخن های شکننده
- تورم زبان و احساس درد
- درد در ناحیه قفسه سینه
- بی‌اشتهایی
- صدای داخل گوش
- گیجی و سردرد
- عدم توجه ، تمرکز و یادگیری
- سردی دست ها و پاها در سالمندان
علل به وجود آمدن کم خونی در سالمندان :
- کمبود آهن که می‌تواند در افراد با رژیم غذایی گیاهخواری بیشتر بروز نماید .
- عدم مصرف مواد پروتئینی و گوشتی می تواند با کمبود آهن همراه باشد .
- شدت دوره پریودی قبل از یائسگی در زنان سالمندی که قبل از یائسگی خود ، خون زیادی را از دست داده اند و با رژیم غذایی ناصحیح بدن آنها قادر به تولید خون نبوده است شایع می باشد.
- بروز خونریزی های داخلی :خونریزی داخلی بعضی از اندام ها مانند معده و یا روده می تواند باعث کم خونی باشد .
- کمبود ویتامین ها :برای تشکیل مجدد گلبول های قرمز نیاز به فولات و ویتامین ب ۱۲ است .
- پایین بودن اریتروپویتین ماده‌ای است که توسط کلیه ها تولید می شود و باعث تحریک مغز استخوان شده و گلبول های قرمز تولید می شوند .
- شیمی درمانی : مصرف داروهای شیمی درمانی باعث کم خونی می شود .
- بیماری کورن : عدم توانایی جذب آهن به دلیل ابتلا به بیماری کورن که یکی از بیماری های روده است و که باعث می شود در آنجا جذب آهن صورت نگیرد .
آثار منفی کم خونی در سالمندان:
- بروز افسردگی شدید :این مورد رفته رفته باعث انزوای فرد سالمند می شود.
- ضعف و بی حالی شدید :که حتی شخص سالمند قدرت راه رفتن و انجام فعالیت های عادی و روزانه خود را نخواهد داشت .
- بروز انواع بیماری ها و مشکلات : مانند سکته قلبی و مغزی .
چگونگی تشخیص کم خونی در سالمندان:
با مشاهده علائم و مراجعه به پزشک ،اقدامات زیر صورت می گیرد:
- انجام آزمایشات لازم
- اندازه گیری سطح پروتئین های ضروری در بدن مانند ترنسفرین( پروتئین حامل آهن از روده‌ها ) و فریتین (پروتئین ذخیره کننده آهن ).
- اندازه گیری سطح هماتوکریت
- انجام آندوسکوپی و کولونوسکوپی برای تشخیص مشکلات روده .
چگونه می توانیم به جذب آهن در بدن کمک کنیم مصرف برخی مواد غذایی که دارای اسید های سیتریک و اسکوربیک و مالیک و تارتاریک و ویتامین ث هستند . می‌توانند به جذب آهن در بدن کمک کنند موادی مانند: آلو ،خربزه ،ریواس، انبه، گلابی ،طالبی ،انواع کلم، سبزیجات تازه ،پرتقال ،انواع لیمو و سیب ، آناناس ، هویج ،سیب زمینی، چغندر ،کدوتنبل، گوجه فرنگی و شلغم .
روش پیشگیری از کم خونی در سالمندان
اگر به عنوان پرستار منزل مسئولیت خدمات نگهداری سالمند در منزل را برعهده دارید حتما سعی کنید به توصیه های کارشناسان آتیه پرستاران سلامت توجه کرده و از موارد زیر برای پیشگیری از کم خونی سالمندان استفاده نمایید. این موارد شامل:
۱)_تغذیه با مواد سرشار از آهن مانند : اسفناج و عدس
۲)_مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین ث
۳)_خوردن انواع پروتئین های حیوانی
۴)_کم کردن مصرف چای و قهوه
۵)_رفع مشکلات گوارشی
۶)_رژیم غذایی صحیح
۷)_خوردن انواع خشکبار
۸)_مصرف انواع غلات و جوانه آن ها
۹)_ضدعفونی سبزیجات
درمان کم خونی در سالمندان:
با توجه به علت بروز کم‌خونی ، روش درمانی متفاوت است .در صورت وجود هریک از عللی که باعث کم خونی می شود و درمان مشکل و بیماری اصلی ،کم خونی نیز درمان خواهد شد
مصرف قرص آهن و ویتامین ب ۱۲ و ث و فولیک اسید نیز بسیار مفید هستند و البته تغذیه با مواد ذکر شده نیز بسیار حائز اهمیت می باشد امروزه کم خونی در اکثر جوامع بسیار شایع است که البته در بانوان بیشتر دیده می‌شود و عدم درمان آن در کودکی و میانسالی ، باعث تشدید آن در دوره سالمندی می شود ؛ لذا برای جلوگیری از ابتلا به کم خونی در سالمندان از خیلی قبل تر باید به فکر بود .
