در هر دوره سنی عواملی وجود دارند که سلامت جسمی و روحی انسان را تهدید میکنند جالب است بدانید که برخلاف تصور عموم یکی از آسیب پذیر ترین دوره های زندگی افراد دوران سالمندی می باشد زیرا اکثرا به علت از کار افتادگی و ناتوانی، تمایلی به خروج از خانه ندارند و با از دست دادن شریک زندگی و یا بزرگ و مستقل شدن فرزندان زمان زیادی را در منزل به تنهایی سپری میکنند.
همین نداشتن تعامل با دیگران و فکر و خیال های ناشی از تنهایی، بیماری های روحی زیادی از قبیل افسردگی، گوشه‌گیری و بی‌انگیزگی برایشان ایجاد می کند. بهتر است به راحتی از کنار علائم و نشانه های بیماری های روحی سالمندان عبور نکنید و برای درمان این بیماری‌ها در همان مراحل اولیه اقدام کنید تا از پیشرفت بیماری جلوگیری نموده و شاهد نمود خارجی آن در سلامت جسمی سالمند نباشید زیرا انزوا و عدم تحرک خود عامل بیماری های بسیار دیگری مانند چاقی، دیابت و آلزایمر می باشند که شرایط زندگی را برای سالمند سختتر خواهند کرد.
ارزیابی دوران سالمندی
همه انسانها اگر دچار مرگ زودهنگام نشوند به دوران پیری خواهند رسید و این موضوعی نیست که تنها گریبانگیر قشر و یا گروه خاصی باشد.اما چیزی که مهم است این است که بدانید تا وقتی خود در این دوران قرار نگیرید نمی‌توانند حالات و عملکرد والدین سالمند خود را قضاوت کنید زیرا علاوه بر بیماری های جسمی ناشی از کهولت سن، مشکلات زیادی مانند بی‌خوابی، اختلالات شنوایی و بینایی، از دست دادن عزیزان و نگرانی از جهت تامین مخارج زندگی و غیره وجود دارند که عوارض روانی زیادی برایشان ایجاد میکنند و بر میزان تحمل، اخلاق و نگرش آنها در این سن تأثیر می گذارند و شخصیتشان را دستخوش تغییر می کنند.
اما با این وجود این دوران سراسر شامل تلخی و سختی نمی باشد بلکه شیرینی های مخصوص به خود را نیز دارد زیرا تمامی افراد موهبت برخورداری از عمر طولانی را ندارند و نمی‌توانند لذت بزرگ شدن فرزندان و رفتن به خانه آنها و بچه دار شدنشان را بچشند. پس میتوان گفت که این نگرش شماست که موجب می شود این دوران را با آرامش و یا با زجر و ناراحتی طی کنید.
تنها نکته ای که باید به ان توجه کنید این است که، اگر در دوران سالمندی دچار مشکلات روحی و روانی شدید، بدانید که به آسانی میتوانید خود را از این وضعیت نجات دهید زیرا خوشبختانه امروزه روانشناسان و روانپزشکان حاذق زیادی در این زمینه فعالیت میکنند که در راستای حل مشکلاتان می‌توانند به شما کمک کنند.
عواملی که باعث ایجاد بیماری های روحی در سالمند میشوند
تقریباً تمامی سالمندان مراحل یکسانی را در روند زندگیشان طی خواهند کرد و همه آنها عوامل آزاردهنده و ناراحت کننده ای چون بازنشستگی،ناتوانی در انجام کارها به صورت مستقل و پراکنده شدن عزیزانشان از اطرافشان را تجربه میکنند.
زیرا فرسودگی و از دست دادن توانایی های بدن با افزایش سن امری اجتناب ناپذیر است و اغلب تمامی افرادی که به دوران سالمندی می‌رسند،نه تنها دیگر مانند سابق نمی‌توانند به دیگران کمک کنند بلکه از پس انجام کارهای خود نیز بر نمی‌آیند.
این ازکار افتادگی و از دست دادن قدرت و عدم استقلال، فشار روانی زیادی به آنها وارد میکند و موجب بیماریهای روحی،بی حوصلگی،لجاجت و رفتارهای کودکانه در آنها می‌شود و به قدری روی اعصاب و روان آنها تاثیر می گذارد که تحمل مکان های پر سر و صدا برایشان سخت شده و درمقابل اموراتی برخلاف نظرشان سریعا به هم می ریزند.
با بروز چنین رفتارها و برخوردهایی ممکن است به مرور دوستان و فرزندانشان نیز از انها فاصله گرفته و این انزوا واحساس طرد شدگی بیماری روحیشان را شدید تر کند و تا حدی پیش برود که سالمند به پایان دادن زندگی خود و حتی خودکشی فکر کند.
(( در ادامه پیشنهاد می شود مقاله آموزشی تاثیر ورزش یوگا بر روحیه سالمندان را حتما مطالعه نمایید ))
مشاوران چه روش های درمانی برای سالمندان در این دوران در پیش می گیرند
خبر خوب این است که در بیشتر موارد مشکلات روحی سالمندان نیاز به درمان‌های دارویی و یا روانکاوی های عمیق ندارد بلکه آنها بیشتر به گوشی شنوا برای درد و دل احتیاج دارند.
مشاوران اغلب در برخورد با آنها سعی می کنند جوی به وجود بیاورند تا سالمند بدون پنهان‌کاری تمام افکار،دغدغه‌ها و مسائل ناراحت کننده ای که ذهن و روانش را به هم می‌ریزد بیان کند تا از این طریق بتوانند شرایط روحیش را ارزیابی کنند و با حفظ احترام، نقاط قوتش را تشویق ونقاط ضعفش را به او گوشزد کنند و تلاش کنند در مواردی که حق با او نیست، نگرشش را به مرور زمان تغییر دهند تا از این طریق شرایط زندگی را برای او و اطرافیانش دلپذیرتر کنند.
تجربه نشان می دهد که استفاده از مشاوره های گروهی در رفع مشکلات روحی سالمندان تاثیر بسزایی دارد زیرا آنها با جمعی از افراد هم سن خود روبه‌رو خواهند شد که حرف هم را بهتر می فهمند و تقریباً همگی از توانایی یکسانی برخوردارند و چون خاطرات مشترک زیادی از دوران جوانی دارند برای هم،همصحبت بهتری خواهند بود.
در صورتی که شرایطی فراهم آید تا سالمندان زیر نظر مشاور تعامل سالمی با هم داشته باشند،میتوان امیدوار بود که بسیاری از مشکلات روحیشان از قبیل افسردگی و مردم گریزی بهبود پیدا کند.در نظر داشته باشید که همواره درمان های دارویی به عنوان قدم آخر هستندو روانپزشکان در اختلالات شدید روانی از آن استفاده میکنند.
اطرافیان تا چه اندازه در رفع مشکلات روحی سالمندان موثرند؟
فرزندان و اطرافیان سالمند با ارزش‌ترین دارایی‌های او در زندگی می باشند و سالمند وابستگی شدیدی به آنها در خود احساس می کند پس به جرأت میتوان گفت که کوچکترین توجه یا بی توجهی از طرف آنها در روحیه او تاثیر بسزایی می گذارد.
زیرا سالمندان برخلاف ظاهرشان که افرادی محکم و خشک به نظر می‌رسند بسیار روحیات شکننده ای دارند و مانند یک کودک به محبت زیادی احتیاج دارند و هر گونه احترام و ابراز علاقه از طرف اطرافیانشان به آنها حس عزیز و ارزشمند بودن القا میکند به شما توصیه می‌کنیم اگر سالمندی در خانه دارید که مقررات سخت گیرانه،بد خلقی ها و رفتارهای کودکان اش شما را آزار می‌دهد ، بدانید که باید صبور باشید و با غر زدن و گله کردن کاری از پیش نخواهید برد.
زیرا این رفتارهای شما تنها به آنها احساس تحقیر و سربار بودن می دهد و مشکلات روحی بیشتری برایشان ایجاد می کند. سعی کنید وقتی والدینتان به دوران سالمندی می‌رسند همانند دوران کودکیتان آنها را نماد قدرت و حل مشکلات بدانید و با پرسیدن نظر آنها و استفاده از تجربه هایشان اعتماد به نفسشان را تقویت کنید و به آنها احساس مفید بودن بدهید.
همچنین میتوانید با سپردن مسئولیت های سبک به آنها مانند خریدن نان،به پارک بردن بچه ها، رسیدگی به آبیاری گلهای باغچه و غیره احساس نا کارآمدی را در آنها از بین ببرید و با در جریان قرار دادن آنها از اتفاقات و اخبار روزانه در محیط کار حس سرزندگی و شادابی را در آنها تقویت کنید تا همواره از سطح سلامت روحی و به دنبال آن سلامت جسمی خوبی برخوردار باشند.
