با سپری کردن نه ماه بارداری و متولد شدن نوزاد، دوران شیردهی به نوزاد شروع میشود. اهمیت این دوره کم از دوره بارداری نیست و دارای اهمیت زیادی است، زیرا تغذیه نوزاد از اهمیت خاصی برخوردار است و تمام مواد مغذی که باید جهت رشد و نمو دریافت کنند از طریق شیر مادر وارد بدن نوزاد میشود پس مراقبت های دوران شیردهی یکی از مهمترین مراحل در دوران بعد از تولد نوزاد می باشد.
اولین شیری که نوزاد در بدو تولد می‌خورد آغوز نام دارد.شیری با غلظت بالا و رنگ زرد است که از ارزش غذایی بالایی برخوردار می باشد. خوردن آغوز برای نوزادان بسیار مفید است. با خوردن شیر طی چند روز شیر رقیق تر می شود ولی در عین حال تمام مواد مغذی مورد نیاز بدن کودک را تامین میکند این رویه تا شش ماه ادامه دارد بعد از شش ماه باید از غذای کمکی استفاده شود. .
پس مادر باید به تغذیه خود اهمیت دهد و رژیم غذایی مناسب درمراقبت های دوره شیردهی را رعایت کند، تا شیری مقوی و با کیفیت بالا با غلظت زیاد و طعم خوب داشته باشد و بتواند نوزاد خود را خوب شیر دهد.
تاثیر مراقبت های دوران شیر دهی بر شیر مادر:
- شیر مادر نسبت به شیر خشک از اهمیت خاصی برخوردار است در کشور ما ایران از دهم مرداد تا شانزدهم مرداد را هفته جهانی تغذیه با شیر مادر نامگذاری کرده اند که همین موضوع حاکی از اهمیت دوره شیردهی با شیر مادر است شیر مادر غذای کاملی جهت رشد و نمو نوزاد می باشد و دارای انواع ویتامین ها و پروتئین و مواد ریزمغذی که نیاز بدن کودک میباشد در شیر موجود است لذا تغذیه نوزاد از شیر مادر در دوران شیرخواری مناسب تر از شیر خشک میباشد.
- نوزادانی که از شیر مادر استفاده میکنند به SIDS سندروم مرگ ناگهانی نوزاد ،قند خون، اضافه وزن مبتلا نمی شوند.
- نوزادانی که از شیر مادر تغذیه میکنند بدنشان نسبت به بقیه نوزادان در برابر بیماری هایی مانند گوارش یا رفلاکس معده یا بیماری های عفونی مانند اسهال و یا در برابر بروز انواع حساسیت ها مقاوم هستند. طی تحقیقاتی که محققان انجام داده‌اند نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند از درصد هوش بالاتری نسبت به نوزادان دیگر برخوردار هستند هگامی که نوزاد شیرخوار در دوران‌شیردهی بیمار می شود با به کار بردن تغییراتی در تغذیه مادر جهت درمان کودک استفاده می کنند.
(( در ادامه توصیه می شود مقاله آموزشی علائم و راه های درمان افسردگی دوران شیردهی را حتما مطالعه نمایید ))
چگونگی تشخیص سیر شدن نوزاد :
- هرچقدر نوزاد شیر بیشتری بخورد مسلماً شیر بیشتری در سینه مادر ترشح میشود .مطابق با نیاز نوزاد بدن مادر شیر تولید میکند.
- کارکردن شکم نوزاد روزانه در هفته اول زندگی خود حداقل نشان دهنده تغذیه مناسب کودک است.
- شیر دادن به نوزاد هر دو ساعت یکبار است و در زمان استراحت نوزاد یعنی( دو ساعت بعدی فاصله بین دو تغذیه) اگر کودک آرام و راضی بود یعنی به میزان کافی شیر به بدنش رسیده است. ولی اگر در این فاصله شروع به گریه کردند، مکیدن انگشت خود، بازی کردن دهان جهت پیدا کردن سینه مادر کرد بدانید که گرسنه است و شیر شما جهت سیر شدن نوزاد کافی نیست.
- شیر مادر تا شش ماهگی برای تغذیه کودک کفایت می کند اما در ماه ششم باید به کودک غذای کمکی هم بدهیم. توصیه میشود به جای استفاده از غذای غنچه یا سرلاک که در داروخانه ها موجود است از فرنی و حریره بادام استفاده کنیم تا کم کم به سوپ های میکس شده برسیم وبه این صورت همراه با شیر مادر از این غذاها جهت تغذیه نوزاد استفاده کنیم.
مراقبت های دوران شیردهی برای مادران چه فایده ای دارد؟
۱-شیر دادن به نوزاد به مادر حس آرامش روحی می دهد و مادر از این کار لذت فراوان میبرد.
۲- با مکیدن سینه مادر توسط نوزاد جمع شدن دهانه رحم اتفاق می افتد، به دلیل رها شدن هورمون های اکسی توسین در بدن است که در برگشتن رحم به حالت اولیه خود تاثیر فراوانی دارد.
۳- شیر خوردن نوزاددر دوران‌شیردهی علاوه بر اینکه از بروز انواع سرطان ها در بدن جلوگیری می کند از ابتلا به پوکی استخوان نیز جلوگیری می کند.
۴- اگر جنبه اقتصادی آن را در نظر بگیریم شیر مادر به صرفه تر از شیر خشک است.شیر مادر در هر زمان همیشه آماده و در دسترس است اما جهت تهیه شیر خشک رعایت بهداشت لوازم مورد استفاده و استریل کردن آنها و درست کردن شیر مستلزم زمان است، تا آماده خوردن نوزاد شود.
(( در ادامه این مبحث پیشنهاد می شود مقاله عوارض شیردهی طولانی مدت نوزاد بر مادران را حتما مطالعه نمایید ))
چه زمانی شیر مادر در دوران شیردهی مضر است؟
زمانی که مادر مریض است و بیماری و مسیر است و امکان انتقال بیماری از طریق شیر دادن به کودک وجود دارد. مثلاً مادر مبتلا به بیماری سرطان یا اچ آی وی مثبت( همان ایدز) یا اعتیاد به مواد مخدر دارد در این صورت نباید به نوزاد شیر بدهد. زیرا شیرمادر آلوده به ویروس است واحتمال بیمار شدن کودک بالاست.
در صورت ابتلای نوزاد به بیماری گالاکتوز (در این نوع بیماری نوزادان نمی‌تواننداز شیر مادر تغذیه کنند) زیرا شیر مادر برایشان مضر است وباعث بروز بیماری در نوزاد میشود.
کلام آخر
مادران در دوران شیردهی باید آرامش خود را حفظ کنند و در حالت عصبانی به نوزاد خود شیر ندهند در شیر دادن به نوزاد عجله نکنند و شکیبایی از خود نشان دهند مخصوصاً در روزهای اول شیر خوردن ،زیرا کودک تا یاد بگیرد که چگونه سینه را در دهان بگیرد زمان میبرد و با مکیدن شیر خسته می شود. بگذارید خستگی دهان خود را بگیرد و سپس شروع به خوردن شیر کند.
به حالت های کودک توجه کنید تا با علائمی که هنگام گرسنگی از خود نشان می دهد آشنا شوید و با دیدن اولین علامت، کودک را در آغوش کشیده و با محبت به کودک شیر دهید .کودک به این مکان امن نیاز دارد و آرام میشود.پس نتیجه می‌گیریم مراقبت های دوران شیر دهی هم برای مادر وهم برای نوزاد حائز اهمیت است.
